Erkeklerde HPV Pozitifliğinde Sperm Parametreleri ve İnfertilite. Kanıta Dayalı İnceleme

HPV, Sperm, Infertilite

 İnsan papilloma virüsü (HPV), erkek üreme sisteminde yalnızca genital siğil ve malignite riskiyle değil, semen kalitesi, sperm fonksiyonu ve yardımcı üreme tedavisi (ART) sonuçlarıyla da ilişkilendiriliyor. Mekanistik veriler, HPV kapsid proteinlerinin sperm başının ekvatoryal bölgesine bağlanabildiğini ve spermin oosite viral materyal taşıyabildiğini gösteriyor. Klinik düzeyde ise HPV-pozitif semen; daha düşük progresif motilite, artmış DNA parçalanma indeksi (DFI) ve özellikle IUI/IVF/ICSI döngülerinde daha olumsuz gebelik göstergeleriyle bağlantılı. Aşağıda mekanizmadan klinik uygulamaya uzanan güncel bulguların ayrıntılı bir sentezini bulacaksınız. (Seçili ana kaynaklar: Foresta 2011, Weinberg 2020, Depuydt 2019, De Toni 2021, Garolla 2018.)

 HPV sperme nasıl tutunur?

Patojenite zincirindeki ilk halka, HPV’nin L1 kapsid proteinleriyle spermin yüzey glikozaminoglikanlarına—özellikle syndecan-1/heparan sülfat proteoglikanlarına—bağlanmasıdır. Floresan in-situ hibridizasyon ve immünofloresans çalışmalar, HPV DNA’sı ve L1 sinyalinin sperm başının ekvatoryal bölgesinde yoğunlaştığını göstermiştir. Deneysel modellerde, HPV-pozitif sperm oosite penetrasyon sırasında viral genleri (E6/E7) aktarabilmekte ve oosit bunları ifade edebilmektedir. Bu, spermin HPV için bir vektör olabileceği tezini destekler. 

Bu erken bağlanma, kapsidde konformasyonel değişiklikleri tetikleyerek hücreye giriş sürecini kolaylaştırır; HPV’nin bilinen primer tutunma faktörlerinin heparan sülfat proteoglikanları olduğu, geniş virolojik literatürle de uyumludur.

HPV ve Semen Kalites

Motilite ve temel parametreler Klinik ve meta-analiz verileri, semenindeki HPV varlığının progresif motilitede düşüş ve bazen morfoloji/derişimde olumsuzluklarla ilişkili olabildiğini bildiriyor. Örneğin kapsamlı bir sistematik inceleme/meta-analiz, HPV-pozitif semen ile daha kötü sperm parametreleri ve IVF sonuçlarında kötüleşme arasında anlamlı bağlar buldu. 

HPV ve sperm DNA

DNA parçalanması (DFI) HPV, oksidatif stres ve membran yeniden düzenlenmeleri aracılığıyla sperm DNA bütünlüğünü bozabilir. Güncel bir derleme, HPV’nin sperm konsantrasyonunu, motiliteyi ve genomik bütünlüğü (DFI artışı) olumsuz etkileyebileceğini özetliyor. DFI’nin yükselmesi ise taze embriyo gelişimi, implantasyon ve düşük riski açısından kritik bir ara belirteçtir. 

3. Doğal Gebelik ve ART Sonuçları: Klinik Düzeyde Ne Görüyoruz? İntrauterin inseminasyon (IUI) Çok merkezli prospektif bir çalışmada (1.362 siklus), spermde enfeksiyöz HPV viryonları saptanan olgularda klinik gebelik oranı siklus başına %2,9 iken, HPV negatif sikluslarda %11,1’di. Dahası, spermatozoon başına ≥0,66 viryon oranında hiç gebelik oluşmadı. Bu veri, IUI bağlamında HPV yükünün sonuçları belirgin şekilde etkilediğine işaret ediyor. 

IVF/ICSI Sistematik derlemeler, semen HPV’sinin daha düşük fertilizasyon/implantasyon ve daha zayıf klinik sonuçlar ile ilişkili olabileceğini bildiriyor. Klinik heterojeniteye rağmen genel eğilim, HPV-pozitif semen varlığında ART sonuçlarının ortalama düzeyde kötüleştiği yönündedir. 

4. “Semen Yıkama” Yeterli mi? Gelişen Hazırlama Yöntemleri Klasik kapasitasyon/yıkama protokollerinin, sperm yüzeyine sıkı bağlanan HPV’yi tamamen uzaklaştırmada yetersiz kalabildiği gösterilmiştir. Bu nedenle enzimatik destekli stratejilere ilgi artmıştır. 

Hyaluronidaz-destekli swim-up yaklaşımı, hem HPV-benzeri partiküllere maruz bırakılan örneklerde hem de HPV-pozitif hastalarda sperm yüzeyinden HPV sinyalini tamamen temizleyebilmiştir. Bununla birlikte motilite/viabilitede hafif düşüş bildirilmiştir—dolayısıyla laboratuvarların yarar-risk dengesini vaka bazında tartması gerekir. 

HPV Aşısı  ve Erkek Fertilitesi

Sadece Kanser Önleme mi? HPV aşısının erkeklerde “fertilite adjuvanı” olarak potansiyeli giderek daha fazla gündeme geliyor. HPV-pozitif semen saptanan 151 infertil olguluk bir kohortta, aşılanan grupta 6–12 ayda viral temizlenme oranları belirgin artmış, progresif motilite ve anti-sperm antikorları iyileşmiş ve spontan gebelik oranı %38,9’a ulaşmıştır (aşısız kontrollerde %15,3). Düşük oranı da aşılanan grupta anlamlı olarak daha düşüktü. Bu çalışma, aşılamanın yalnızca primer korunma değil, semen HPV’sinin temizlenmesini ve üreme sonuçlarını da iyileştirebileceğini düşündürüyor. (Retrospektif ve tek merkezli olduğuna dikkat!) 

Klinik Yola Çıkarımalar: 

Açıklanamayan infertilite, tekrarlayan erken düşük, tekrarlayan başarısız ART, yüksek DFI veya belirgin motilite kaybı olan erkeklerde semen HPV testi düşünülmelidir. İnceleme ve meta-analizler, bu alt gruplarda HPV’nin olası etkisini desteklemektedir. S

Laboratuvar yaklaşımı Rutin yıkama protokolü yerine, HPV için kanıtlanmış enzimatik destekli seçme (ör. hyaluronidaz-tabanlı swim-up) gibi alternatifler, özellikle ART öncesi viral yükü azaltmak için gündeme alınabilir; yöntem küçük serilerde HPV sinyalini tamamen kaldırma potansiyeli göstermiştir (hafif motilite azalması maliyetine). 

Aşı Erkek partnerin yaşı uygun ve HPV-pozitif semen saptanmışsa, aşılama “adjuvan” bir strateji olarak viral temizlenmeyi hızlandırma ve doğal gebelik/sağlıklı doğum ihtimalini artırma potansiyeline sahiptir. Yüksek kaliteli, prospektif randomize veriler sınırlı olsa da mevcut klinik kanıtlar umut vericidir. 

DFI değerlendirmesi HPV-pozitif erkeklerde DFI ölçümü yapılması, risk tabakalandırma ve yönetim (antioksidan destek, yaşam tarzı, hazırlama tekniği seçimi) için faydalı olabilir. PubMed MDPI

HPV hakkındaki çalışmalar heterojendir (HPV tiplemesi, yük ölçümü, test yöntemleri, ART protokolleri farklı). Nedensellik yönünü ve eşik viral yükleri daha net belirlemek için prospektif RCT’lere ihtiyaç var. Yine de mekanistik tutarlılık (sperm başına bağlanma ve oosite aktarım) ile klinik gözlemler (IUI/IVF sonuçları, DFI, aşılama ve hazırlama etkileri) aynı yöne işaret ediyor. 

HPV sperme bağlanabilir ve oosite viral materyal taşıyabilir → mekanizma güçlü. 

IUI’de klinik gebelik oranları HPV-pozitif semen varlığında belirgin düşebilir; yük arttıkça gebelik şansı kaybolabilir. 

IVF/ICSI’de semen HPV’si, ortalamada daha kötü sonuçlarla ilişkili olabilir

Klasik yıkama HPV’yi her zaman uzaklaştıramaz; hyaluronidaz-destekli yaklaşımlar umut vericidir

Erkek aşılaması, HPV temizlenmesini ve doğal gebelik/canlı doğum oranlarını artırabilir. Ancak bu konuda daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır

Kaynaklar (seçme, paragraflarda işaretlenmiştir) Foresta C, et al. PLoS One 2011 – HPV’nin sperm başında syndecan-1 aracılı bağlanması ve oosite aktarımı. PMC PubMed

Weinberg M, et al. Fertil Steril 2020 – Sistematik derleme/meta-analiz: semen HPV’si, sperm parametreleri ve IVF sonuçları. ScienceDirect

Depuydt CE, et al. Fertil Steril 2019 – IUI’de HPV-pozitif semenle klinik gebeliğin %2,9 vs %11,1; ≥0,66 viryon/sperm eşiği. PubMed

De Toni L, et al. Biol Reprod 2021 – Hyaluronidaz-bazlı swim-up, sperm yüzeyindeki HPV sinyalini tamamen kaldırdı (hafif motilite/viabilite düşüşü). PubMed

Garolla A, et al. Sci Rep 2018 – Erkek aşılaması sonrası viral temizlenme↑, motilite↑, spontan gebelik %38,9 (kontrol %15,3), düşük oranı↓. Nature

Sucato A, et al. Int J Mol Sci 2023 – Derleme: HPV’nin semen bileşenleri ve genomik bütünlük/DFI üzerindeki etkileri. MDPI

Not: Bu metin bilgi amaçlıdır; kişisel tanı/tedavi planı için üroloji-androloji ve/veya infertilite uzmanınıza başvurun