Yüksek Riskli HPV ve Kanser Riski

   Human Papilloma Virüsü (HPV), dünya genelinde en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biridir. HPV’nin yaklaşık 200’den fazla tipi bulunmaktadır. Bu tipler, risk düzeylerine göre iki ana gruba ayrılır: düşük riskli ve yüksek riskli HPV tipleri. Düşük riskli tipler genellikle genital siğil (kondilom) yaparken, yüksek riskli tipler prekanseröz lezyonlar ve kanser riskini artırır.

Bu yazıda, yüksek riskli HPV’nin ne olduğu, kanserle ilişkisi, risk faktörleri ve korunma yolları bilimsel veriler ışığında ele alınacaktır.

HPV Virüsü Hakkında Temel Bilgiler HPV Nedir? HPV, DNA virüsü ailesine ait bir virüstür ve cilt ve mukozalarda enfeksiyon oluşturur. Cinsel yolla bulaşması en sık görülen yoldur; ancak cilt-cilt temasıyla da geçebilir. HPV enfeksiyonları çoğu zaman belirti vermez ve vücut tarafından temizlenir.

Düşük Riskli ve Yüksek Riskli Tipler Düşük riskli HPV tipleri (6, 11): Genital siğil oluşturur, kansere yol açmaz.

Yüksek riskli HPV tipleri (16, 18, 31, 33, 45 vb.): Prekanseröz değişikliklere yol açabilir ve uzun vadede kanser riskini artırır.

Belirtiler ve Bulgular HPV enfeksiyonu genellikle belirti vermez. Ancak bazı kişilerde:

Küçük kabarıklıklar veya siğiller

Kaşıntı veya tahriş

Hafif kanama veya rahatsızlık hissi görülebilir.

Düşük riskli tiplerin oluşturduğu genital siğiller kansere dönüşmez; yüksek riskli tipler ise sessiz enfeksiyon şeklinde yıllarca vücutta kalabilir.

Yüksek Riskli HPV Nedir? Yüksek Riskli Tiplerin Özellikleri Yüksek riskli HPV tipleri, hücre DNA’sına doğrudan etki ederek genetik değişiklikler oluşturur. Bu durum, hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasına ve prekanseröz lezyonların oluşmasına yol açabilir. En sık rastlanan yüksek riskli tipler:

HPV 16

HPV 18

HPV 31

HPV 33

Prekanseröz Değişiklikler Servikal intraepitelyal neoplazi (CIN) kadınlarda en bilinen prekanseröz durumdur.

Yüksek riskli HPV enfeksiyonu erken fark edilmezse CIN, ilerleyen yıllarda rahim ağzı kanserine dönüşebilir.

Sessiz Enfeksiyon Yüksek riskli HPV, çoğu zaman belirti vermez. Bu nedenle yıllarca vücutta sessizce kalabilir. Düzenli kontroller yapılmadığında, erken tanı ve tedavi gecikebilir.

HPV ve Kanser Arasındaki İlişki Rahim Ağzı Kanseri (Serviks) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre rahim ağzı kanserlerinin %99’u HPV ile ilişkilidir.

Özellikle HPV 16 ve 18 tipleri, rahim ağzı kanseri vakalarının büyük çoğunluğunda bulunur.

Anüs, Penis ve Vulva Kanseri Yüksek riskli HPV enfeksiyonu erkek ve kadınlarda anüs, penis ve vulva kanserlerine yol açabilir.

Anüs kanserinin çoğu HPV 16 ile ilişkilidir.

Baş ve Boyun Kanserleri Bazı yüksek riskli HPV tipleri, ağız, boğaz ve bademcik kanserleri ile de ilişkilidir.

Oral seks ve virüsün mukozaya bulaşması bu riski artırabilir.

Bilimsel Çalışmalar ABD ve Avrupa merkezli çalışmalarda, HPV 16 ve 18 tiplerinin rahim ağzı kanseri ve diğer genital kanserlerde baskın olduğu görülmüştür.

Uzun süreli yüksek riskli HPV enfeksiyonu, prekanseröz değişiklikleri tetikler ve kanser gelişme riskini artırır.

Risk Faktörleri Yüksek riskli HPV enfeksiyonu ve kanser riski aşağıdaki durumlarda artar:

Yüksek riskli HPV tipine maruz kalmak

Sigara kullanımı

Bağışıklık sisteminin zayıf olması (HIV enfeksiyonu veya immünsüpresif tedavi)

Erken yaşta cinsel ilişkiye başlama ve çok eşlilik

Düzenli tarama testlerinin yapılmaması

Korunma ve Erken Tanı HPV Aşısı Hem siğile hem de kansere neden olan yüksek riskli tipleri önler.

9–26 yaş arası bireyler için önerilir; bazı ülkelerde yetişkinler için de uygulanabilir.

Düzenli Smear ve HPV Testi Kadınlarda rahim ağzı kanseri riskinin erken tespiti için kritik önemdedir.

Prekanseröz lezyonlar zamanında fark edilirse tedavi başarı oranı yüksektir.

Cinsel Sağlık Önlemleri Prezervatif kullanımı bulaşmayı azaltır ancak tamamen önlemez.

Partnerin sağlık durumu hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Erken Tanı ve Tedavi Prekanseröz lezyonların tanısı kolposkopi, biyopsi ve HPV testi ile konur.

Tedavi seçenekleri: kriyoterapi, lazer, cerrahi eksizyon veya topikal ilaçlar.

Düzenli takip, nüksleri önler ve kanser riskini azaltır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Yüksek riskli HPV ne demek?Hücre DNA’sına zarar verebilen, prekanseröz değişiklik ve kanser riskini artıran HPV tipleridir (16, 18, 31, 33 vb.).

2. HPV her zaman kansere yol açar mı?Hayır. Çoğu HPV enfeksiyonu kendi kendine geçer. Sadece yüksek riskli tipler uzun süreli enfeksiyonda risk oluşturur.

3. HPV aşısı kansere karşı korur mu?Evet. Yüksek riskli HPV tiplerine karşı koruyucu etkinliği yüksektir.

4. Prekanseröz lezyon tedavi edilmezse ne olur?Erken tedavi edilmezse yıllar içinde rahim ağzı veya diğer genital kanserlere dönüşme riski artar.

5. HPV testi ne zaman yapılmalı?Cinsel aktif kadınlar 21 yaşından itibaren smear testi ile birlikte önerilen aralıklarla HPV testi yaptırmalıdır.

Sonuç Yüksek riskli HPV enfeksiyonu, sessiz enfeksiyon olarak yıllarca vücutta kalabilir ve prekanseröz değişiklikler oluşturabilir. Erken tanı, düzenli kontroller ve HPV aşısı ile hem HPV enfeksiyonu hem de HPV’ye bağlı kanser riski büyük ölçüde azaltılabilir.

⚠️ Şüpheli durumlarda gecikmeden uzman hekim muayenesi şarttır.