HPV (Human Papilloma Virus) ve Bulaşma Yolları

HPV, günümüzde en sık görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biridir. DSÖ verilerine göre, cinsel olarak aktif kişilerin %80’i yaşamları boyunca en az bir kez HPV ile karşılaşır.

Bu yazıda HPV’nin bulaşma yolları, yanlış inanışlar ve korunma yöntemleri ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.

HPV Nedir ve Neden Önemlidir?

HPV, DNA yapısına sahip bir virüstür. 200’den fazla tipi vardır ve yaklaşık 40 tanesi genital bölgeyi etkiler.

• Düşük riskli HPV tipleri → Genital siğillere (kondilom) neden olur.
• Yüksek riskli HPV tipleri → Rahim ağzı, anüs, penis, ağız ve boğaz kanserleriyle ilişkilidir.

Çoğu HPV enfeksiyonu bağışıklık sistemi tarafından 1–2 yıl içinde temizlenir. Ancak bazı durumlarda kalıcı olabilir ve kansere yol açabilir.

HPV Nasıl Bulaşır?

Cinsel Yolla Bulaşma

• Vajinal ilişki: HPV’nin en yaygın bulaşma yoludur.
• Anal ilişki: Anüs mukozası nedeniyle bulaş riski daha yüksektir.
• Oral seks: Virüs ağız ve boğaz mukozasına yerleşebilir ve baş-boyun kanserleriyle ilişkilidir.

Önemli: Prezervatif bulaşma riskini %60–70 azaltır ancak tamamen koruma sağlamaz.

Ten Temasıyla Bulaşma

HPV sadece tam cinsel ilişki ile değil, genital bölgelerin sürtünmesi ve cilt teması ile de bulaşabilir:

• Partnerler arasında genital temas
• Çıplak cilt teması
• Seks oyuncaklarının ortak kullanımı

Yanlış inanış: Sadece sürtünmeyle bulaşmaz → yanlıştır.

Oral Yol

HPV, oral seks sırasında bulaşabilir ve ağız, dil, bademcik, boğaz mukozasında enfeksiyona yol açabilir. Öpüşme yoluyla bulaşma ise çok düşük ihtimallidir.

Doğum Yoluyla Bulaşma

HPV pozitif anneden bebeğe doğum sırasında bulaşabilir. Çok nadir durumlarda bebeklerde ses tellerinde siğil oluşabilir. Sezaryen rutin olarak önerilmez.

Tuvalet veya Havuzdan Bulaşma

HPV dış ortamda yaşayamaz, dolayısıyla tuvalet, havuz veya sauna gibi yerlerden bulaşması neredeyse imkânsızdır. Ancak kişisel eşyaların paylaşımı teorik risk taşır.

Yanlış Bilinenler

• HPV sadece çok partneri olanlarda görülür → Yanlış, tek partnerli kişilerde de olabilir.
• Prezervatif tam koruma sağlar → Yanlış, riski azaltır ama tamamen ortadan kaldırmaz.
• HPV bulaşırsa mutlaka kansere dönüşür → Yanlış, çoğu enfeksiyon bağışıklık sistemi tarafından temizlenir.
• HPV havuzdan veya tuvaletten bulaşır → Yanlış, dış ortamda yaşayamaz.

Kimlerde Daha Kolay Bulaşır?

• Erken yaşta cinsel ilişkiye başlayanlar
• Çok sayıda partneri olanlar
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (ör. HIV pozitif kişiler)
• Sigara içenler
• Uzun süre doğum kontrol hapı kullananlar

Korunma Yöntemleri

HPV Aşısı

• 2’li aşı (bivalan): HPV 16 ve 18’e karşı korur.
• 4’lü aşı (kuadrivalan): HPV 6, 11, 16, 18’e karşı etkilidir.
• 9’lu aşı (nonavalent): Kanserle ilişkili tiplerin %90’ına karşı etkilidir.

DSÖ, 9–26 yaş arasında uygulanmasını önerir, fakat her yaşta fayda sağlayabilir.

Prezervatif Kullanımı

HPV’ye karşı tam koruma sağlamaz, ancak cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlardan korunmada önemlidir.

Düzenli Kontroller

• Smear testi: Rahim ağzındaki hücre değişikliklerini gösterir.
• HPV DNA testi: Virüs tipini ortaya koyar.

Bağışıklık Sistemini Güçlü Tutmak

• Dengeli beslenme
• Düzenli uyku
• Sigaranın bırakılması
• Stres yönetimi

Sonuç

HPV en çok cinsel temasla bulaşır. Sürtünme, oral seks ve nadiren doğum sırasında geçebilir. Tuvalet ve havuzdan bulaşması neredeyse imkânsızdır. HPV aşısı, düzenli kontroller ve sağlıklı yaşam tarzı korunmada en etkili yöntemlerdir.

HPV’nin bulaşma yollarını bilmek, yanlış inanışlardan uzak durmak ve önlem almak, hem kadınlar hem erkekler için sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır.